Z cyklu w rozmowie, odpowiedzi na pytania: Zauważyłam że w kilku artykułach i podcastach, zaznaczyłeś że prawie od początku po podstawowej pracy w zawodzie, zajmowałeś się popularyzacją masażu, potem także nurtu body work, psychosomatyką, promocją zdrowia, etc.

- Jaka jest różnica w praktyce, między popularyzacją, a promocją?

- 1. Popularyzacja to: informacje, uświadamianie, jakie benefity zdrowotne możemy uzyskać. Chodzi także o to, aby klient lub pacjent był świadom jakie ma oczekiwania, potrzeby i na ile jesteśmy w stanie im sprostać oczywiście w ramach naszych kwalifikacji i kompetencji. Chodzi także o odpowiedzialność za słowo w rozmowie, informacje o różnych możliwościach, celach, jak się przygotować, jak potencjalnie będzie przebiegał zabieg lub sesja. I co najważniejsze, aby osoba korzystająca z zabiegów miała poczucie sprawczości?

-Tzn. że ma w tym świadomy udział czy co?

- Może tak, cofnijmy się na moment w czasie. Jest to potrzebne, aby zrozumieć cele popularyzacji, a promocji, właśnie z perspektywy czasu. (...)

W odpowiedzi na pytania, skierowane do mnie, nie tylko przez praktyków, ale także klientów odnośnie mediów społecznościowych.

- A gdybyś tak dzisiaj zaczynał praktykę zawodową lub chciał ją dalej rozwijać, biorąc pod uwagę przede wszystkim znaczenie mediów społecznościowych? To co byś zrobił, porodził? Masz jakieś uwagi które mogłyby pomóc?

- Dziękuje za udostępnione książki, ale jak pewnie wiesz media społecznościowe, mają w tym względzie dużą siłę. I nie jest to tobie obce, bo miałeś chyba jedną z pierwszych stron internetowych w branży masażu i nurtu body work, kiedy Internet jeszcze raczkował. Także współtworzyłeś niektóre portale tematycznie i z zaangażowania. Ale chyba ostatnio wycofałeś się nieco, co się dzieje?

Najkrócej mogę odpowiedzieć tak: Dla mnie media są przede wszystkim narzędziem komunikacji, a nie tworzeniem różnych rzeczywistości. Poza przede wszystkim praktyką zawodową, pierwsze artykuły, potem programy, aktywności w Internecie, portale, serwisy, opierały się na zasadzie odpowiedzi na zadawane pytania, wpierw osób korzystających z zabiegów, masażu, nurtu body work, promocji zdrowia, itd. Była to raczej popularyzacja danej tematyki, niż wyspecjalizowany marketing czy promocja. A to spora różnica.

Dla zainteresowanych głębiej, w formie suplementu do książki:

W rozmowie: Piszę pracę, projekt dotyczący problemów wypalenia zawodowego w naszym zawodzie. Wiem że poza praktyką, ma pan sporą dodatkową aktywność pisarską i szkoleniową, także w środowisku, własne doświadczenia i obserwacje. Jak to jest?

- Nie bardzo wiem co to znaczy wypalenie zawodowe, raczej wiem co to „zapalenie zawodowe”. W sumie zacząłem czwartą dekadę w tej profesji, więc dopiero się rozkręcam.

W pierwszych latach praktyki, po pracy w klinice jeździłem do pacjentów na zabiegi domowe, przyłóżkowe, czasem pracując na kolanach, dosłownie. (...)

Kiedy pojawiły się pierwsze składane stoły do masażu, jakieś 23-25 kg, w cenie półtorej miesięcznej pensji, był dostępny tylko jeden model. Dojeżdżałem taksówkami do pacjentów, klientów, itd. Więc nie było czasu zastanawiać się nad wypaleniem zawodowym, przeciwnie.

Raczej miałem „zapalenie zawodowe”, czyli po podstawowej praktyce, zabiegach, pisanie artykułów, programy, konferencje, także później książki i wolontariat. Obserwacje i postrzeganie nowych wyzwań, oczekiwań i potrzeb pacjentów, klientów, ale też ocena realnych możliwości w danej sytuacji. Bezcenna była także współpraca międzyśrodowiskowa, więc praktyka skręcała w różnych kierunkach.

- Ale miał pan także taki okres pracy z dużą ilością zabiegów?

- Tak, po etacie w klinice lub przychodni dwa razy w tygodniu w klub sportowy i wyjazdy. Później czasem zabiegi domowe i w firmach. Gdzieś tak po 20-25 zabiegów dziennie, ale krótszych. (...)

Aplikacja dotyku u osób w silnym stresie lub po trudnych przeżyciach, urazach, etc.

Rola dotyku nie tylko w terapii, w masażu, ale także w komunikacji interpersonalnej.

Temat nie dotyczy jedynie samej strony technicznej, metodyki zabiegów, ale także organizacji praktyki, budowania relacji, przestrzeni. W odpowiedzi na pytania:

W rozmowach: Pytania o bardzo ważne wskazówki techniczne.

1. Na konferencji mówiłeś o tzw. wczesnej interwencji w sytuacji post stresowej. I siedzi to we mnie, zwłaszcza dzisiaj. Mam na myśli obecną sytuację, ale także ponieważ tyle osób z góry deklaruje że uda się kogoś zrelaksować, rozluźnić, ale to są takie wstępne oferty.

Paradoksalnie takiej interwencji w pracy z człowiekiem nie da się ująć jako zabiegi stricte terapeutyczne jak to najczęściej dotychczas rozumieliśmy. (…) Można coś więcej?

2. Nie ma zleceń, więc nie ma refundacji, a potrzeby są ogromne, dlatego proszę chociaż o minimalne wskazówki. Przedstawiałeś taki „uniwersalny kod” jak budować poczucie bezpieczeństwa i zaufania w zabiegach gdzie jest aplikowany dotyk nawet u osób z problemami akceptacji siebie lub z awersją do dotyku. Możesz rozwinąć temat?

3. Wiem że nie prowadzisz obecnie kursów dotyczących koncepcji IMBW, a tam jest poruszanych sporo aspektów psychosomatycznych. Proszę czy możesz przybliżyć chociaż w punktach jak postępować z osobami po silnym epizodzie stresowych, którzy korzystają jednak z innych zabiegów: min. ofiary przemocy lub po urazach, traumie. Także „relaksację” jako warunek, wstęp do skuteczności innych zabiegów w pracy z człowiekiem, z uwagi na różne cele.

4. Mam pytanie, jak to się stało że w praktyce zajął się pan tematyką: dotyku nie tylko w terapii, ale w komunikacji interpersonalnej? Jeśli zaczynał pan od pracy klinicznej? (…)

5. Coraz bardziej przekonuje mnie opcjonalna praca poprzez luźne ubranie, jeśli jest taka sytuacja i nie ma innych możliwości. Wiem że chodzi tu - w pracy z człowiekiem - o bardzo subtelną pracę z dotykiem, z tkanką łączną, nie tyle dosłownie masaż. Proszę o więcej.

- Trochę zawiłe te pytania, bardzo obszerne tematy, ale rozumiem. Chodziło w sumie o prezentacje i rozmowy na dwóch konferencjach: w Jaśle i w Tesalonikach w Grecji, rozmowy na forach, tematy dotyczące reakcji psychosomatycznych na sam dotyk, nie tylko na masaż.

To dosyć ważne tematy, a jeśli mają być przedstawione w punktach, to raczej jako podstawowy standard postępowania, a nie jako uniwersalne metody. Proszę mieć na uwadze iż to są jedynie doświadczenia praktyka, trudne także o jednoznaczne badania naukowe z uwagi na tak rozległą tematykę. Mogę się jedynie pokusić o podstawowe wskazówki, natomiast z czasem zapraszam zainteresowanych na szkolenia.

Na końcu artykuły linki do poprzednich artykułów o podobnej tematyce.

W rozmowie: Pracujesz z powięzią w praktyce, wiem. Ale podobno lata temu także na szkoleniach które prowadziłeś pracowaliście z powięzią. Co preferujesz? Jakie metody, koncepcje?

- Pracuję przede wszystkim z ludźmi, więc z powięzią przy okazji rzecz jasna. Nie da się pracować z ludźmi bez względu na cel zabiegów: terapia, profilaktyka, relaksacja czy kwestie estetyczne, aby nie pracować z powięzią. Pytanie tylko: Czy docelowo czy z przypadku. Co do szkoleń, fakt tak się składa iż miałem sposobność jako jeden z pierwszych zwracać uwagę na powięź, w trakcie szkoleń z IMBW Integracyjnego Masażu Body Work, ale w ujęciu psychosomatycznym, poza tematami rehabilitacji, fizjoterapii, etc. od 1995 roku.

- Pytam, bo słyszałem, że inne metody także. Jakaś praca z powięzią w fazie ruchu? To dlaczego już dzisiaj nie. Nie korci cię aby poprowadzić dalej szkolenia?

- Czasem prowadzę, ale jak wspomniałem, mnie interesuje przede wszystkim praca z człowiekiem, cel: jego potrzeby, oczekiwania, realne możliwości, a nie promowanie metod.

- A jak się to zaczęło, tzn. że zauważyłeś sens pracy z powięzią? Zagranicą tak?

- To bardziej kwestia znajomości historii własnej profesji. Mieliśmy kiedyś bardzo dobry skrypt napisany przez profesor Janinę Sokołowską i tam już w dużym stopniu zwracała uwagę na wyczuwanie powięzi. To jest polski skrypt z Krakowa z lat 80-tych z MSZ Wydział Masażu Leczniczego, pisany bezpośrednio dla masażystów. Jeśli ktoś naprawdę dogłębnie poznał klasyk i masaż tkanki łącznej, to powięziówka nie jest dla nikogo żadnym objawieniem. Owszem bardzo przydatna, skuteczna, ale kolejna metoda. Czy to tak trudno zrozumieć?

- Ale wykorzystujesz czasem jak to mówisz w pracy z człowiekiem pracę z powięzią docelowo?

- Owszem, tyle że nie trąbię o tym, bo nie jestem zafiksowany na metody. A co do powięzią, to pracuję w różnych celach niekoniecznie tylko klinicznie, terapeutycznie sensu stricte.

- A jak można inaczej wykorzystywać pracę z powięzią poza terapią, nie rozumiem?

- Dokładnie tak. Nie chcę nikogo denerwować, ale kiedy skończyłem pierwszą medyczną szkołę masażu, była tylko jedna w Krakowie i przychodziły niesamowite oferty pracy. Tak się złożyło że wybrałem Poznań, PSK nr 4, Rehabilitacja i Instytut Ortopedii. To była moja pierwsza podróż zawodowa. A potem: Niemcy, Holandia, USA, Hiszpania, Dania, Włochy, Grecja, etc. Część mojej pracy to także tzw. mobilna, zabiegi w miejscu wezwania.

- Wiesz że nie o to mi chodzi, ale o wyjazdy zagraniczne. Jak postrzegasz swój zawód z perspektywy czasu i tylu doświadczeń? A jak jest postrzegany zagranicą? Tak już poważnie.

- To może tak w krótkiej relacji z kilku krajów, bo to różne historie:

W rozmowie z przyjacielem: Tak to widzisz? Połączenie w praktyce terapii z profilaktyką?

- Widzę coraz częściej bezsensowne spory o definiowanie na nowo terapii sensu stricte w odniesieniu do masaży i metod pokrewnych i niezrozumienie pojęcia profilaktyki chorób, a także tym bardziej w odniesieniu do połączenia masażu z promocją zdrowia.

- Napisałeś w jednym z ciekawych artykułów jak udało się połączyć w praktyce masaż terapeutyczny z promocją zdrowia. Ale pojawił się tam także temat tzw. profilaktyki drugorzędowej. Co dokładnie oznacza ten termin w praktyce masażysty? Masz poza praktyką jakieś naukowe podejście do tego tematu? Czy warto to rozwinąć, jak?

- To taki paradoks, iż w sumie spore, realne, możliwości daje masaż także w profilaktyce drugorzędowej. To nie tylko hasło z zakresu zdrowia publicznego, jest w sumie częścią terapii, choć nie wszyscy są tego świadomi. W profilaktyce drugorzędowej nie chodzi tylko o badania, strategie, w profilaktyce, ale także o pracę z człowiekiem który ma albo chroniczne dolegliwości, albo jest po stanie ostrym lub pozapalnym, a staramy się przywrócić go na tyle na ile się da, do pełnej sprawności. A także opóźniać zmiany chorobowe, w ramach kwalifikacji i kompetencji, jeśli są to schorzenia o charakterze progresywnym.

- To jakieś nowe podejście, jak to realnie zrozumieć? A w dzisiejszej sytuacji?

- To już bardzo dobrze zrozumieli jakieś dwie dekady temu terapeuci masażyści. Nie pchając się do pracy z ludźmi jeśli wpierw jest potrzebna pełna diagnostyka, nie tylko fizykalna, ale kliniczna, etc. Natomiast pracują właśnie w zespołach gdzie mogą się w pełni wykazać. Nie pracują z pacjentami w stanach ostrych, tuż po urazach, czy zbyt krótko po operacjach. Ale pracuję z nimi później, zwłaszcza jeśli mają chroniczne dolegliwości, psychosomatyczne, itd.

To jedna z charakterystyk jak technicznie pracujesz, ale jakich zabiegów dotyczy? Terapii, relaksacji czy modelowania? (...) To jedne z najczęściej zadawanych pytań, ale przez praktyków lub teoretyków. Pacjenci, klienci wiedzą co i jak. Jeśli ma być refleksyjnie pod koniec roku, to za kilka dni mogę powiedzieć że to jest hasło w praktyce, pracy z ludźmi przez trzy dekady. Więc niech będzie refleksyjnie. Odpowiedzi:

- Dotyczy to generalnie praktyki bez względu na cele zabiegów. Tak, to hasło jeszcze z XX wieku. Od wielu lat nie widzę sensu promowania konkretnych metod, ponieważ podstawą jest popularyzacja konkretnych koncepcji i tłumaczenie min.: oczekiwań, potrzeb, realnych możliwości, a co za tym idzie, także niuansów technicznych, tak aby zrozumieli odbiorcy. Najkrócej jak się da:

W rozmowie: Przeczytałem kiedyś twoją wypowiedź jak może być istotna muzyka podczas zabiegów, mam na myśli przede wszystkim relaksacyjne, ale nie tylko o to chodzi. Możesz rozwinąć ten temat?

- Chodzi o wypowiedź na temat indywidualnego podejścia do człowieka i do muzyki, czy o porównanie muzyki do zabiegów?

- A to dobre, nie bardzo rozumiem. Porównanie muzyki do zabiegów?

- Może tak przykładowo. Znasz dajmy na to: Canon D J. Pachelbela, albo Bolero M. Ravela, lub Poranek z Suity Peer Gynt E. Griega, oczywiście sporo jest także do wyboru przykładów np. F. Chopina? Ale może wpierw te trzy przykłady.

- Kojarzę, ale nie bardzo rozumiem co to ma konkretnie wspólnego np. z masażami?

- Widzisz to szerszy temat. Często sprzedaje się tzw. muzykę relaksacyjną, ale czasem ludzi irytuje „uniwersalna” muzyka, serwowana w gabinetach. Bo nie przypada komuś do gustu, bo co innego jest dla nich ważnego w muzyce, inny styl, skojarzenia przeżytych sytuacji, etc.

Podobnie jest jeśli już na samym początku zabiegów, aplikujemy zbyt wiele impulsów poza samym masażem, np: od razu intensywne olejki, preparaty zapachowe, dużo innych dodatków lub urządzeń. Tak, wiem, dobre intencje, ale.

Dlatego wolę wytłumaczyć jak to jest z samymi zabiegami, na przykładach muzyki.

- To ciekawy pomysł, nieco przewrotny, nie myślałem nigdy w taki sposób.

- Dobrze postaram się wytłumaczyć. Jeśli ktoś korzysta przykładowo z zabiegów relaksacyjnych lub profilaktycznych, mogą to być zabiegi jak i reakcje na kilku poziomach:

1. A) Podstawowym: potrzeba spokoju, poczucie komfortu, po prostu odprężenie.
2. B) Bardziej zaawansowanym: uwalnianie napięć, reakcje po silnym lub chronicznym stresie.
3. C) Lub też bardziej dramatycznie, problemy psychosomatyczne i głębsza praca z ciałem.

W zabiegach, sesjach, najważniejsza jest strona techniczna zabiegów, a dodatki choć także ważne, schodzą jednak na dalszy plan. Nie chodzi o wybraną muzykę do zabiegów, ale uświadomienie na przykładzie muzyki, jej struktury, odbioru, etc. jak to jest z zabiegami.

- O, to coś zupełnie nowego, ciekaw jestem jak.

W rozmowie: Możesz mi w tym pomóc. Potrzebuję informacji, ale tak aby zrozumieli to przede wszystkim korzystający z zabiegów. Teraz tak się wszystko komplikuje, teoretyzuje, ubogaca w treści. Myślę że przyda się przy okazji wielu osobom. Tak jak pisałeś w książce: Współczesny masaż, terapia, profilaktyka, relaksacja. Wiem, że jest dzisiaj inna świadomość ludzi, ale. (...)

- Dobrze, jest taka zasada stopniowania informacji: na wstępie najważniejsze, a jeśli ktoś chce więcej to się zagłębia. Masaż, konkretny przekaz, ale krótki opis mówisz? Dobrze:

1. Masaż jest jedną z najstarszych, naturalnych metod terapeutycznych i prozdrowotnych oraz pielęgnacyjnych, a jednocześnie współcześnie bardzo często badany jako metoda fizykalna. Stosowany indywidualnie lub jako jedna z metod w: fizjoterapii, w nurcie pracy z ciałem (body work) oraz w nurcie wellness lub Spa. Dotyk, który pełni w masażu podstawową rolę jest postrzegany terapeutycznie, ale także jako forma komunikacji interpersonalnej.

Oddziaływanie i zastosowanie. Masaż i pokrewne metody, stosowany jest głównie w celach, potrzebach: terapeutycznych, profilaktyczno-relaksacyjnych, pielęgnacyjnych, sportowych.

Podstawowe korzyści odczuwamy przede wszystkim na poziomie fizycznym, soma, pośrednie na: psychicznym, emocjonalnym, mentalnym, psyche. Niektórzy deklarują że także na poziomie duchowy, rozwojowym. Masaż jest do dzisiaj także częścią różnych procedur i rytuałów, co w pewnym stopniu zaadoptowana także np. w nurcie Spa.

Warto tak dozować informacje, aby wszystko co najważniejsze, zmieściło się na wizytówce. Wystarczy?

- Ciekawe podejście, rzeczywiście można krótko i rzeczowo na początek: oddziaływanie, zastosowanie, korzyści, potrzeby, bez promowania konkretnych metod. I to wystarczy, super.

- Oczywiście że wystarczy. Przede wszystkim podstawowe pytanie: Jakie są, pani, pana oczekiwania, czy potrzeby?

Od tego jest wstępna rozmowa i ustalenie priorytetów.

- Priorytetów? Masz na myśli podstawowe oczekiwania względem masażu?

- Tak ponieważ dzisiejszy pragmatyzm, powoduje iż czasem ludzie oczekują kilka celów podczas jednego masażu, sesji, przykładowo terapeutycznego i relaksacyjnego, etc.

- A czy jest tak, iż poszczególne masaże są różnie rozumiane w różnych krajach?

- Niestety sztuczne podziały raczej deprecjonują pełne znaczenie i zakres masażu w praktyce, chociaż masaż i ćwiczenia dały początek także wielu metodom współczesnej fizjoterapii. (…)

Poza tym pojęcie terapeutyczny masaż, therapeutic massage funkcjonuje w różnych krajach nieco inaczej. Obejmuje zarówno masaż rozumiany jako stricte leczniczy jak i inne formy prozdrowotne. Niestety w Polsce „masaż leczniczy” jest tematem bardzo dyskusyjnym.

- Wspomniałeś o profesjonalnym masażu zarówno tym współczesnym, z naukowym podejściem, a z drugiej strony masaż funkcjonuje także dalej w sensie rytualnym, duchowym? Chodzi o wschodnie metody?

- Nie. Chodzi przede wszystkim o intencje i własny odbiór. Jak korzystający z zabiegów do tego podchodzi, jakie mamy oczekiwania, może i duchowe, rozwojowe. Nie nam to oceniać.

W sumie na tym poziomie rozważań możemy zakończyć, jeśli ma być krótko i konkretnie. To w drogę :)

Z cyklu w rozmowie, odpowiedzi na pytania: Zauważyłam że w kilku artykułach i podcastach, zaznaczyłeś że prawie od początku po podstawowej pracy w zawodzie, zajmowałeś się popularyzacją masażu, potem także nurtu body work, psychosomatyką, promocją zdrowia, etc.

- Jaka jest różnica w praktyce, między popularyzacją, a promocją?

- 1. Popularyzacja to: informacje, uświadamianie, jakie benefity zdrowotne możemy uzyskać. Chodzi także o to, aby klient lub pacjent był świadom jakie ma oczekiwania, potrzeby i na ile jesteśmy w stanie im sprostać oczywiście w ramach naszych kwalifikacji i kompetencji. Chodzi także o odpowiedzialność za słowo w rozmowie, informacje o różnych możliwościach, celach, jak się przygotować, jak potencjalnie będzie przebiegał zabieg lub sesja. I co najważniejsze, aby osoba korzystająca z zabiegów miała poczucie sprawczości?

-Tzn. że ma w tym świadomy udział czy co?

- Może tak, cofnijmy się na moment w czasie. Jest to potrzebne, aby zrozumieć cele popularyzacji, a promocji, właśnie z perspektywy czasu. (...)

W odpowiedzi na pytania, skierowane do mnie, nie tylko przez praktyków, ale także klientów odnośnie mediów społecznościowych.

- A gdybyś tak dzisiaj zaczynał praktykę zawodową lub chciał ją dalej rozwijać, biorąc pod uwagę przede wszystkim znaczenie mediów społecznościowych? To co byś zrobił, porodził? Masz jakieś uwagi które mogłyby pomóc?

- Dziękuje za udostępnione książki, ale jak pewnie wiesz media społecznościowe, mają w tym względzie dużą siłę. I nie jest to tobie obce, bo miałeś chyba jedną z pierwszych stron internetowych w branży masażu i nurtu body work, kiedy Internet jeszcze raczkował. Także współtworzyłeś niektóre portale tematycznie i z zaangażowania. Ale chyba ostatnio wycofałeś się nieco, co się dzieje?

Najkrócej mogę odpowiedzieć tak: Dla mnie media są przede wszystkim narzędziem komunikacji, a nie tworzeniem różnych rzeczywistości. Poza przede wszystkim praktyką zawodową, pierwsze artykuły, potem programy, aktywności w Internecie, portale, serwisy, opierały się na zasadzie odpowiedzi na zadawane pytania, wpierw osób korzystających z zabiegów, masażu, nurtu body work, promocji zdrowia, itd. Była to raczej popularyzacja danej tematyki, niż wyspecjalizowany marketing czy promocja. A to spora różnica.

Dla zainteresowanych głębiej, w formie suplementu do książki:

W rozmowie: Piszę pracę, projekt dotyczący problemów wypalenia zawodowego w naszym zawodzie. Wiem że poza praktyką, ma pan sporą dodatkową aktywność pisarską i szkoleniową, także w środowisku, własne doświadczenia i obserwacje. Jak to jest?

- Nie bardzo wiem co to znaczy wypalenie zawodowe, raczej wiem co to „zapalenie zawodowe”. W sumie zacząłem czwartą dekadę w tej profesji, więc dopiero się rozkręcam.

W pierwszych latach praktyki, po pracy w klinice jeździłem do pacjentów na zabiegi domowe, przyłóżkowe, czasem pracując na kolanach, dosłownie. (...)

Kiedy pojawiły się pierwsze składane stoły do masażu, jakieś 23-25 kg, w cenie półtorej miesięcznej pensji, był dostępny tylko jeden model. Dojeżdżałem taksówkami do pacjentów, klientów, itd. Więc nie było czasu zastanawiać się nad wypaleniem zawodowym, przeciwnie.

Raczej miałem „zapalenie zawodowe”, czyli po podstawowej praktyce, zabiegach, pisanie artykułów, programy, konferencje, także później książki i wolontariat. Obserwacje i postrzeganie nowych wyzwań, oczekiwań i potrzeb pacjentów, klientów, ale też ocena realnych możliwości w danej sytuacji. Bezcenna była także współpraca międzyśrodowiskowa, więc praktyka skręcała w różnych kierunkach.

- Ale miał pan także taki okres pracy z dużą ilością zabiegów?

- Tak, po etacie w klinice lub przychodni dwa razy w tygodniu w klub sportowy i wyjazdy. Później czasem zabiegi domowe i w firmach. Gdzieś tak po 20-25 zabiegów dziennie, ale krótszych. (...)

Aplikacja dotyku u osób w silnym stresie lub po trudnych przeżyciach, urazach, etc.

Rola dotyku nie tylko w terapii, w masażu, ale także w komunikacji interpersonalnej.

Temat nie dotyczy jedynie samej strony technicznej, metodyki zabiegów, ale także organizacji praktyki, budowania relacji, przestrzeni. W odpowiedzi na pytania:

W rozmowach: Pytania o bardzo ważne wskazówki techniczne.

1. Na konferencji mówiłeś o tzw. wczesnej interwencji w sytuacji post stresowej. I siedzi to we mnie, zwłaszcza dzisiaj. Mam na myśli obecną sytuację, ale także ponieważ tyle osób z góry deklaruje że uda się kogoś zrelaksować, rozluźnić, ale to są takie wstępne oferty.

Paradoksalnie takiej interwencji w pracy z człowiekiem nie da się ująć jako zabiegi stricte terapeutyczne jak to najczęściej dotychczas rozumieliśmy. (…) Można coś więcej?

2. Nie ma zleceń, więc nie ma refundacji, a potrzeby są ogromne, dlatego proszę chociaż o minimalne wskazówki. Przedstawiałeś taki „uniwersalny kod” jak budować poczucie bezpieczeństwa i zaufania w zabiegach gdzie jest aplikowany dotyk nawet u osób z problemami akceptacji siebie lub z awersją do dotyku. Możesz rozwinąć temat?

3. Wiem że nie prowadzisz obecnie kursów dotyczących koncepcji IMBW, a tam jest poruszanych sporo aspektów psychosomatycznych. Proszę czy możesz przybliżyć chociaż w punktach jak postępować z osobami po silnym epizodzie stresowych, którzy korzystają jednak z innych zabiegów: min. ofiary przemocy lub po urazach, traumie. Także „relaksację” jako warunek, wstęp do skuteczności innych zabiegów w pracy z człowiekiem, z uwagi na różne cele.

4. Mam pytanie, jak to się stało że w praktyce zajął się pan tematyką: dotyku nie tylko w terapii, ale w komunikacji interpersonalnej? Jeśli zaczynał pan od pracy klinicznej? (…)

5. Coraz bardziej przekonuje mnie opcjonalna praca poprzez luźne ubranie, jeśli jest taka sytuacja i nie ma innych możliwości. Wiem że chodzi tu - w pracy z człowiekiem - o bardzo subtelną pracę z dotykiem, z tkanką łączną, nie tyle dosłownie masaż. Proszę o więcej.

- Trochę zawiłe te pytania, bardzo obszerne tematy, ale rozumiem. Chodziło w sumie o prezentacje i rozmowy na dwóch konferencjach: w Jaśle i w Tesalonikach w Grecji, rozmowy na forach, tematy dotyczące reakcji psychosomatycznych na sam dotyk, nie tylko na masaż.

To dosyć ważne tematy, a jeśli mają być przedstawione w punktach, to raczej jako podstawowy standard postępowania, a nie jako uniwersalne metody. Proszę mieć na uwadze iż to są jedynie doświadczenia praktyka, trudne także o jednoznaczne badania naukowe z uwagi na tak rozległą tematykę. Mogę się jedynie pokusić o podstawowe wskazówki, natomiast z czasem zapraszam zainteresowanych na szkolenia.

Na końcu artykuły linki do poprzednich artykułów o podobnej tematyce.

W rozmowie: Pracujesz z powięzią w praktyce, wiem. Ale podobno lata temu także na szkoleniach które prowadziłeś pracowaliście z powięzią. Co preferujesz? Jakie metody, koncepcje?

- Pracuję przede wszystkim z ludźmi, więc z powięzią przy okazji rzecz jasna. Nie da się pracować z ludźmi bez względu na cel zabiegów: terapia, profilaktyka, relaksacja czy kwestie estetyczne, aby nie pracować z powięzią. Pytanie tylko: Czy docelowo czy z przypadku. Co do szkoleń, fakt tak się składa iż miałem sposobność jako jeden z pierwszych zwracać uwagę na powięź, w trakcie szkoleń z IMBW Integracyjnego Masażu Body Work, ale w ujęciu psychosomatycznym, poza tematami rehabilitacji, fizjoterapii, etc. od 1995 roku.

- Pytam, bo słyszałem, że inne metody także. Jakaś praca z powięzią w fazie ruchu? To dlaczego już dzisiaj nie. Nie korci cię aby poprowadzić dalej szkolenia?

- Czasem prowadzę, ale jak wspomniałem, mnie interesuje przede wszystkim praca z człowiekiem, cel: jego potrzeby, oczekiwania, realne możliwości, a nie promowanie metod.

- A jak się to zaczęło, tzn. że zauważyłeś sens pracy z powięzią? Zagranicą tak?

- To bardziej kwestia znajomości historii własnej profesji. Mieliśmy kiedyś bardzo dobry skrypt napisany przez profesor Janinę Sokołowską i tam już w dużym stopniu zwracała uwagę na wyczuwanie powięzi. To jest polski skrypt z Krakowa z lat 80-tych z MSZ Wydział Masażu Leczniczego, pisany bezpośrednio dla masażystów. Jeśli ktoś naprawdę dogłębnie poznał klasyk i masaż tkanki łącznej, to powięziówka nie jest dla nikogo żadnym objawieniem. Owszem bardzo przydatna, skuteczna, ale kolejna metoda. Czy to tak trudno zrozumieć?

- Ale wykorzystujesz czasem jak to mówisz w pracy z człowiekiem pracę z powięzią docelowo?

- Owszem, tyle że nie trąbię o tym, bo nie jestem zafiksowany na metody. A co do powięzią, to pracuję w różnych celach niekoniecznie tylko klinicznie, terapeutycznie sensu stricte.

- A jak można inaczej wykorzystywać pracę z powięzią poza terapią, nie rozumiem?

- Dokładnie tak. Nie chcę nikogo denerwować, ale kiedy skończyłem pierwszą medyczną szkołę masażu, była tylko jedna w Krakowie i przychodziły niesamowite oferty pracy. Tak się złożyło że wybrałem Poznań, PSK nr 4, Rehabilitacja i Instytut Ortopedii. To była moja pierwsza podróż zawodowa. A potem: Niemcy, Holandia, USA, Hiszpania, Dania, Włochy, Grecja, etc. Część mojej pracy to także tzw. mobilna, zabiegi w miejscu wezwania.

- Wiesz że nie o to mi chodzi, ale o wyjazdy zagraniczne. Jak postrzegasz swój zawód z perspektywy czasu i tylu doświadczeń? A jak jest postrzegany zagranicą? Tak już poważnie.

- To może tak w krótkiej relacji z kilku krajów, bo to różne historie:

W rozmowie z przyjacielem: Tak to widzisz? Połączenie w praktyce terapii z profilaktyką?

- Widzę coraz częściej bezsensowne spory o definiowanie na nowo terapii sensu stricte w odniesieniu do masaży i metod pokrewnych i niezrozumienie pojęcia profilaktyki chorób, a także tym bardziej w odniesieniu do połączenia masażu z promocją zdrowia.

- Napisałeś w jednym z ciekawych artykułów jak udało się połączyć w praktyce masaż terapeutyczny z promocją zdrowia. Ale pojawił się tam także temat tzw. profilaktyki drugorzędowej. Co dokładnie oznacza ten termin w praktyce masażysty? Masz poza praktyką jakieś naukowe podejście do tego tematu? Czy warto to rozwinąć, jak?

- To taki paradoks, iż w sumie spore, realne, możliwości daje masaż także w profilaktyce drugorzędowej. To nie tylko hasło z zakresu zdrowia publicznego, jest w sumie częścią terapii, choć nie wszyscy są tego świadomi. W profilaktyce drugorzędowej nie chodzi tylko o badania, strategie, w profilaktyce, ale także o pracę z człowiekiem który ma albo chroniczne dolegliwości, albo jest po stanie ostrym lub pozapalnym, a staramy się przywrócić go na tyle na ile się da, do pełnej sprawności. A także opóźniać zmiany chorobowe, w ramach kwalifikacji i kompetencji, jeśli są to schorzenia o charakterze progresywnym.

- To jakieś nowe podejście, jak to realnie zrozumieć? A w dzisiejszej sytuacji?

- To już bardzo dobrze zrozumieli jakieś dwie dekady temu terapeuci masażyści. Nie pchając się do pracy z ludźmi jeśli wpierw jest potrzebna pełna diagnostyka, nie tylko fizykalna, ale kliniczna, etc. Natomiast pracują właśnie w zespołach gdzie mogą się w pełni wykazać. Nie pracują z pacjentami w stanach ostrych, tuż po urazach, czy zbyt krótko po operacjach. Ale pracuję z nimi później, zwłaszcza jeśli mają chroniczne dolegliwości, psychosomatyczne, itd.

To jedna z charakterystyk jak technicznie pracujesz, ale jakich zabiegów dotyczy? Terapii, relaksacji czy modelowania? (...) To jedne z najczęściej zadawanych pytań, ale przez praktyków lub teoretyków. Pacjenci, klienci wiedzą co i jak. Jeśli ma być refleksyjnie pod koniec roku, to za kilka dni mogę powiedzieć że to jest hasło w praktyce, pracy z ludźmi przez trzy dekady. Więc niech będzie refleksyjnie. Odpowiedzi:

- Dotyczy to generalnie praktyki bez względu na cele zabiegów. Tak, to hasło jeszcze z XX wieku. Od wielu lat nie widzę sensu promowania konkretnych metod, ponieważ podstawą jest popularyzacja konkretnych koncepcji i tłumaczenie min.: oczekiwań, potrzeb, realnych możliwości, a co za tym idzie, także niuansów technicznych, tak aby zrozumieli odbiorcy. Najkrócej jak się da:

W rozmowie: Przeczytałem kiedyś twoją wypowiedź jak może być istotna muzyka podczas zabiegów, mam na myśli przede wszystkim relaksacyjne, ale nie tylko o to chodzi. Możesz rozwinąć ten temat?

- Chodzi o wypowiedź na temat indywidualnego podejścia do człowieka i do muzyki, czy o porównanie muzyki do zabiegów?

- A to dobre, nie bardzo rozumiem. Porównanie muzyki do zabiegów?

- Może tak przykładowo. Znasz dajmy na to: Canon D J. Pachelbela, albo Bolero M. Ravela, lub Poranek z Suity Peer Gynt E. Griega, oczywiście sporo jest także do wyboru przykładów np. F. Chopina? Ale może wpierw te trzy przykłady.

- Kojarzę, ale nie bardzo rozumiem co to ma konkretnie wspólnego np. z masażami?

- Widzisz to szerszy temat. Często sprzedaje się tzw. muzykę relaksacyjną, ale czasem ludzi irytuje „uniwersalna” muzyka, serwowana w gabinetach. Bo nie przypada komuś do gustu, bo co innego jest dla nich ważnego w muzyce, inny styl, skojarzenia przeżytych sytuacji, etc.

Podobnie jest jeśli już na samym początku zabiegów, aplikujemy zbyt wiele impulsów poza samym masażem, np: od razu intensywne olejki, preparaty zapachowe, dużo innych dodatków lub urządzeń. Tak, wiem, dobre intencje, ale.

Dlatego wolę wytłumaczyć jak to jest z samymi zabiegami, na przykładach muzyki.

- To ciekawy pomysł, nieco przewrotny, nie myślałem nigdy w taki sposób.

- Dobrze postaram się wytłumaczyć. Jeśli ktoś korzysta przykładowo z zabiegów relaksacyjnych lub profilaktycznych, mogą to być zabiegi jak i reakcje na kilku poziomach:

1. A) Podstawowym: potrzeba spokoju, poczucie komfortu, po prostu odprężenie.
2. B) Bardziej zaawansowanym: uwalnianie napięć, reakcje po silnym lub chronicznym stresie.
3. C) Lub też bardziej dramatycznie, problemy psychosomatyczne i głębsza praca z ciałem.

W zabiegach, sesjach, najważniejsza jest strona techniczna zabiegów, a dodatki choć także ważne, schodzą jednak na dalszy plan. Nie chodzi o wybraną muzykę do zabiegów, ale uświadomienie na przykładzie muzyki, jej struktury, odbioru, etc. jak to jest z zabiegami.

- O, to coś zupełnie nowego, ciekaw jestem jak.

W rozmowie: Możesz mi w tym pomóc. Potrzebuję informacji, ale tak aby zrozumieli to przede wszystkim korzystający z zabiegów. Teraz tak się wszystko komplikuje, teoretyzuje, ubogaca w treści. Myślę że przyda się przy okazji wielu osobom. Tak jak pisałeś w książce: Współczesny masaż, terapia, profilaktyka, relaksacja. Wiem, że jest dzisiaj inna świadomość ludzi, ale. (...)

- Dobrze, jest taka zasada stopniowania informacji: na wstępie najważniejsze, a jeśli ktoś chce więcej to się zagłębia. Masaż, konkretny przekaz, ale krótki opis mówisz? Dobrze:

1. Masaż jest jedną z najstarszych, naturalnych metod terapeutycznych i prozdrowotnych oraz pielęgnacyjnych, a jednocześnie współcześnie bardzo często badany jako metoda fizykalna. Stosowany indywidualnie lub jako jedna z metod w: fizjoterapii, w nurcie pracy z ciałem (body work) oraz w nurcie wellness lub Spa. Dotyk, który pełni w masażu podstawową rolę jest postrzegany terapeutycznie, ale także jako forma komunikacji interpersonalnej.

Oddziaływanie i zastosowanie. Masaż i pokrewne metody, stosowany jest głównie w celach, potrzebach: terapeutycznych, profilaktyczno-relaksacyjnych, pielęgnacyjnych, sportowych.

Podstawowe korzyści odczuwamy przede wszystkim na poziomie fizycznym, soma, pośrednie na: psychicznym, emocjonalnym, mentalnym, psyche. Niektórzy deklarują że także na poziomie duchowy, rozwojowym. Masaż jest do dzisiaj także częścią różnych procedur i rytuałów, co w pewnym stopniu zaadoptowana także np. w nurcie Spa.

Warto tak dozować informacje, aby wszystko co najważniejsze, zmieściło się na wizytówce. Wystarczy?

- Ciekawe podejście, rzeczywiście można krótko i rzeczowo na początek: oddziaływanie, zastosowanie, korzyści, potrzeby, bez promowania konkretnych metod. I to wystarczy, super.

- Oczywiście że wystarczy. Przede wszystkim podstawowe pytanie: Jakie są, pani, pana oczekiwania, czy potrzeby?

Od tego jest wstępna rozmowa i ustalenie priorytetów.

- Priorytetów? Masz na myśli podstawowe oczekiwania względem masażu?

- Tak ponieważ dzisiejszy pragmatyzm, powoduje iż czasem ludzie oczekują kilka celów podczas jednego masażu, sesji, przykładowo terapeutycznego i relaksacyjnego, etc.

- A czy jest tak, iż poszczególne masaże są różnie rozumiane w różnych krajach?

- Niestety sztuczne podziały raczej deprecjonują pełne znaczenie i zakres masażu w praktyce, chociaż masaż i ćwiczenia dały początek także wielu metodom współczesnej fizjoterapii. (…)

Poza tym pojęcie terapeutyczny masaż, therapeutic massage funkcjonuje w różnych krajach nieco inaczej. Obejmuje zarówno masaż rozumiany jako stricte leczniczy jak i inne formy prozdrowotne. Niestety w Polsce „masaż leczniczy” jest tematem bardzo dyskusyjnym.

- Wspomniałeś o profesjonalnym masażu zarówno tym współczesnym, z naukowym podejściem, a z drugiej strony masaż funkcjonuje także dalej w sensie rytualnym, duchowym? Chodzi o wschodnie metody?

- Nie. Chodzi przede wszystkim o intencje i własny odbiór. Jak korzystający z zabiegów do tego podchodzi, jakie mamy oczekiwania, może i duchowe, rozwojowe. Nie nam to oceniać.

W sumie na tym poziomie rozważań możemy zakończyć, jeśli ma być krótko i konkretnie. To w drogę :)